Twórczość Powrót

od 2000

2000

Powstaje krótki tekst Natalii LL pt. Cielesność ciała. Narodziny według Ciała. Narodziny według Ducha. Jest on zapowiedzią serii prac pod tym tytułem opartych na inscenizowanych autoportretach artystki. Tekst ten w założeniach ideowych nawiązuje do wcześniejszych manifestów, takich jak Słowo o ciele (1980), Body art i performance (1984) czy Teoria głowy (1991). We wszystkich tych tekstach autorka odwoływała się do katolickiej wykładni współzależności ducha i ciała. Tutaj stwierdza m.in.: „Tajemnica wcielenia pokazuje prawdziwą istotę ciała. Podobnie można traktować ciało w sztuce. W ulotnej materii artystycznej ciało staje się sferą, w której dotykamy tajemnicy istnienia. Sztuka zaczarowuje ciało i dokonuje Transfiguracji ciała”.

Wystawy indywidualne:
– Pokaz tryptyku Trwoga paniczna, Muzeum Sztuki, Łódź.

Udział w wystawach zbiorowych:
– „Transmission”, Instytut Kultury, Strassburg, Francja.
– „2000 + Arteast Collection”, Museum of Modern Art, Lublana.
– „Malarstwo, rysunek, grafika, instalacja”, Bielskie Centrum Kultury, Bielsko–Biała.
– „Autoportrety”, Galeria Grodzka BWA, Lublin.

2001

Po raz pierwszy zostały wystawione prace z cyklu Ptaki wolności, jakie Natalia LL zaczęła realizować od r. 1999. Jak napisała sama autorka: „Są to instalacje, na które składają się pastelowe rysunki ptaków–nieptaków, stalowe stojaki z różnymi źródłami światła i serie fotograficznych dokumentacji przedstawiających mnie na pomiętej białej tkaninie nagą, lub ubraną w biały kombinezon z gazową maską na twarzy.“ Pojawienie się tych prac zbiegło się w czasie z serią głośnych zamachów terrorystycznych na świecie, co dla artystki jest potwierdzeniem możliwości uchwycenia poprzez sztukę nieokreślonego jeszcze potencjału i kierunku zdarzeń.

Udział w wystawach zbiorowych:
– „Die Körperlichkeit des Körpers“, Galerie Pankow, Berlin.
– „Cielesność ciała”, Muzeum Sztuki, Łódź.
(w obydwu powyższych wystawach pokazane zostały prace pt Narodziny według ciała / Narodziny według ducha).
– „Postawy – szczególne powołanie artysty”, Galeria Stara BWA, Lublin. – „Otwarta książka – miasto Hünfeld”, Galeria Awangarda BWA, Wrocław.
– „Transgression – ein Fotografischer Discurs“, Künstlerhaus, Wiedeń.
– „Genius Loci”, Muzeum Architektury, Wrocław (praca z serii Ptaki wolności złożona z banneru oraz instalacji).
– „Międzynarodowa Kolekcja Sztuki Współczesnej”, Centrum Sztuki Współczesnej – Zamek Ujazdowski, Warszawa.
– „2000 + Arteast Collection”, Congress Innsbruck, Austria.

2002

Udział w wystawach zbiorowych:
– „Wokół dekady – fotografia polska lat 90.”, ekspozycje w: Muzeum Sztuki w Łodzi, Muzeum Narodowym we Wrocławiu, Galerii Pustej GCK w Katowicach (prace z cyklu Ptaki wolności).
– „Autonomiczny ruch konceptualny w Polsce”, Galeria Stara BWA, Lublin (m.in. prace z cyklu Sztuka konsumpcyjna).
– „Biennale de Liege – Photographie et Arts Visuelles“, MAMAC, Liege.
– „Person / Zeit / Raum – Fotografie aus Polen“, Museum für Moderne und zeitgenössiche Kunst Rupertinum, Salzburg.
– Wystawa jubileuszowa na 25-lecie Małej Galerii, Mała Galeria ZPAF – CSW, Warszawa.
– „2000 + Arteast collection”, Art Gallery, Skopje, Macedonia.

2003

Wystawa indywidualna:
– „Volucres Coeli”, Galeria Sztuki Wozownia, Toruń (prace z cyklów: Ptaki niebieskie i Ptaki wolności).
W tekście do tej wystawy Małgorzata Jankowska napisała m.in.: „Dominujący motyw Volucres Coeli to motyw zamaskowania, który w tym układzie jest aktem uwalniania i podobnie jak sztuka łączy się z poszukiwaniem wolności. Nie jest to działanie wolne od strachu, ciągłego wyścigu z czasem i ograniczeniami własnego ciała, ale jak pisze artystka ›rozsypującą się budowlę codzienności potrafi sztuka przebudować w cudną konstrukcję nadziei sztucznej (artystycznej) rzeczywistości. I tylko w rzeczywistości sztuki stajemy się autentycznie niezależni, wolni‹”.

Udział w wystawach zbiorowych:
– „Zanikanie / La Disparition”, Centrum Sztuki Współczesnej – Zamek Ujazdowski, Warszawa.
– „Wokół dekady – fotografia polska lat 90.”, Galeria Bielska BWA, Bielsko–Biała (prace z cyklu Ptaki wolności).
– „Architectures of gender – Contemporary Women Art in Poland”, Sculpture Center, New York (instalacja Calamitas erotica).
– Pokaz filmów artystek polskich 1970–1980, Gallery of the Kitchen, New York.
– „Kolekcja 1998 – 2003“, Muzeum Narodowe, Wrocław.
– „V Triennale Sztuki Sacrum – Ku cywilizacji życia”, Miejska Galeria Sztuki, Częstochowa.
– „UH Galleries, Art and Design”, University of Hertfordshire, Hatfield, Anglia.

Lech Lechowicz, komentując ostatnie prace Natalii LL („Exit”, nr 3, 2003), zauważył, że dominują w nich maski (gipsowe odlewy twarzy, maski gazowe), podczas gdy wcześniej artystka zazwyczaj posługiwała się bezpośrednim (choć modyfikowanym) wizerunkiem własnej twarzy. Zdaniem autora tekstu, takie ukrycie twarzy ma służyć temu, aby odbiorca nie skupiał się na tym, co indywidualne. Ukazał się obszerny wywiad Krzysztofa Jureckiego z Natalią LL (w jego antologii Słowo o fotografii) naświetlający m.in. takie aspekty twórczości Natalii LL jak związek z międzynarodowym ruchem feministycznym czy zainteresowania mistyką. Artystka wskazała zarówno na istotne aspekty feminizmu, jak i przeprowadziła krytykę niektórych jego założeń. Odpowiadając na pytanie o inspiracje filozofią, literaturą i mistyką powiedziała „Myślę, że teksty mistyków są znacznie bliżej istoty mojej sztuki, bo sztuka jest dla mnie rodzajem mistycznego przeżycia”.

2004

Wystawy indywidualne:
– „Ptaki wolności”, Galeria w Hallu, Centrum Kultury i Sztuki, Kalisz (instalacja z bannerem i rysunkami).
– „Podsumowania”, Galeria Bielska BWA, Bielsko-Biała.
Z okazji tej wystawy Galeria Bielska wydała dwujęzyczną antologię tekstów Natalii LL oraz tekstów na temat jej twórczości. Odbyło się także sympozjum poświęcone działalności artystycznej Natalii LL. Adam Sobota w wystąpieniu pt. Prognoza konsumpcji (publikacja w 2005 r.) wskazał na przykładzie kategorii konsumpcji, która przewija się w twórczości Natalii LL, jak artystka przetwarza zjawiska banalne i materialne w fakty o charakterze symbolicznym i transcendentalnym.

Udział w wystawach zbiorowych:
– „V Triennale Sztuki Sacrum – Ku cywilizacji życia”, Państwowa Galeria Sztuki w Sopocie, a następnie w: Centrum Sztuki Galeria EL w Elblągu, Galeria Sztuki w Legnicy, Wałbrzyska Galeria Sztuki Zamek Książ.
– „La Disparition“, Hall de la Salle Multi, Quebec, Kanada.
– „Labirynt – 2004”, Galeria Stara BWA, Lublin.
– „Impresje wrocławskie”, Muzeum Narodowe, Wrocław.
– Art Poznań 2004 – I Krajowe Targi Sztuki, Stary Browar, Poznań.
– „Czarny kwadrat”, Galeria Arsenał, Białystok.
– „Warszawa – Moskwa / Moskwa – Warszawa 1900–2000”, Galeria Zachęta, Warszawa.
– „Ja–Inni. AUTO–portret fotografii”, Galeria Sztuki BWA, Jelenia Góra.
– „Miejsca wspólne” (wystawa pedagogów ZSF Akademii Sztuk Pięknych w Poznaniu), Stary Browar, Poznań.

Jan Kurowicki w eseju Gra fotogenią, poświęconym twórczości Natalii LL, starał się ją scharakteryzować poprzez filozoficznie rozumianą kategorię fotogenii, która oznacza pewną zgodność wizerunku i oczekiwań odbiorcy. Użycie fotografii i filmu powoduje uwikłanie w zjawisko fotogenii, a dowodem artystycznej maestrii Natalii LL – jak pisze Jan Kurowicki – jest to, że potrafi świadomie i precyzyjnie posługiwać się tą fotogenią. Szczególną intensywność w oddziaływaniu objawia fotogenia, kiedy sprzężona jest z eksponowaniem prywatności. Artystka gra tymi czynnikami, starając się zrekonstruować utracone sacrum sztuki. Autor tekstu postrzega te starania jako heroiczne i tragiczne zarazem, gdyż zamieranie czynnika sacrum w kulturze postrzega jako długotrwały i głęboki proces cywilizacyjny.

2005

Wystawy indywidualne:
– „Całość części”, Galeria Awangarda BWA, Wrocław.
Z okazji tej wystawy wrocławski ośrodek telewizyjny zrealizował film o artystce. Wydana została też płyta DVD zawierająca wybór filmów, performance i dokumentacji artystycznej Natalii LL. Z inicjatywy Agaty Smalcerz, dyrektorki Galerii Bielskiej BWA, w czasie wystawy ukazała się kolejna książka (po antologii tekstów wydanej w Bielsku-Białej w 2004 r.), pt. „Natalia LL: Sny i śnienia”.
– „Consumer Art”, brot.undspiele galerie, Berlin (prace z cyklów: Sztuka konsumpcyjna, Sztuka postkonsumpcyjna, Punkty podparcia).

Udział w wystawach zbiorowych:
– „Společna Mista”, Dúm Umĕni, Opawa, Czechy.
– „Azymut rzeźby – w zbiorach Centrum Rzeźby w Orońsku”, Miejska Galeria Sztuki w Łodzi.
– „Egocentryczne, niemoralne, przestarzałe – współczesne wizerunki artystów”, Narodowa Galeria Sztuki Zachęta, Warszawa.
– „Spiel 01” (prezentacja prac Kingi Dunikowski i Natalii LL: Sztuka konsumpcyjna), brot.undspiele galerie, Berlin. – „Gemeinsame Orte – Kunst Aus Posen“, Automobil Forum, Berlin.
– „Sygnał”, Dolnośląska Zachęta, Muzeum Architektury we Wrocławiu.
– „Ja–Inni, AUTO-portret fotografii“, Galeria Sztuki BWA w Jeleniej Górze. Następne ekspozycje tej wystawy odbyły się w: Galeria FF w Łodzi, Galeria pf CK Zamek w Poznaniu, Galeria Sztuki w Legnicy, Ośrodek Kultury i Sztuki we Wrocławiu.

„Książka Natalia LL – sny i śnienia ma bardzo osobistą, literacką formę, gdyż jest pamiętnikiem zbudowanym z zapisów 68 snów, które przydarzyły się artystce w okresie 1957–2003. Oryginalny plastyczny projekt książki pogłębia intymny charakter tego przekazu.

Do tej pory temat śnienia w twórczości Natalii LL pojawiał się poprzez seanse pt. „Śnienie” przeprowadzane przez Natalię LL od 1978 r. i dokumentowane fotograficznie oraz filmowo. Działania takie miały na celu zwrócenie uwagi na współzależność różnych poziomów świadomości, ale zapisy snów opublikowane w tej książce znacznie pogłębiają ten problem. Nie są to szczegółowe odtworzenia snów, ale ich świadomie sterowana prezentacja. Sny pełnią rolę medium, poprzez które artystka może z dużą swobodą mówić o sprawach osobistych i artystycznych, łącząc je ze sobą w daleko idący sposób. Zapamiętywanie snów jest oczywiście motywowane pragnieniem uchwycenia sensu takich spontanicznych doznań, ale respektowanie złożoności ich przyczyn nie pozwala Natalii LL na jednoznaczne interpretacje. Uświadamia sobie – i nam jednocześnie – jak płynna jest granica pomiędzy snem a jawą i że to, co dzieje się na jawie, może się wydać nawet bardziej irracjonalne.

Te opisy snów można porównać do podróży przez labirynt skonstruowany z dwojakiego rodzaju materii, a podróż ta obejmuje w istocie całe życie. Konstrukcję książki można nawet uznać za współczesną wersję tego gatunku dzieł literackich, które w alegoryczny sposób starały się wyrazić logikę ludzkiego losu, opisując wydarzenia rozgrywające się całkowicie lub częściowo we śnie. Przykładem może być sławna „Hypnerotomachia Poliphili”, dzieło wydane w końcu XV wieku, gdzie bohater pokonuje we śnie różne przeszkody, aby połączyć się z ukochaną, a etapy jego wędrówki odpowiadają symbolicznie determinantom ludzkiej jaźni. W porównaniu z tym dziełem zapiski Natalii LL i jej seanse „Śnienia” tworzą o wiele luźniejszą i trudniejszą do sklasyfikowania strukturę, ale w istocie zmierzają do podobnego artystycznego celu. Jest nim zasugerowanie pewnej totalnej poetyckiej wizji egzystencji, przy pomocy wyznaczników wziętych z potocznych doświadczeń życiowych”. (z recenzji A. Soboty).

2006

Wystawy indywidualne:
– „Ciało wizyjne”, X Krakowska Dekada Fotografii, Galeria Pauza, Kraków.

Udział w wystawach zbiorowych:
– „Kolekcja 2000 Plus”, Muzeum Narodowe, Wrocław.
– „Jeux Interdits – kolekcja Galerii Arsenał i Podlaskiego Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych”, Institut Polonais, Paryż.
– „I wystawa Śląskiej Kolekcji Sztuki Współczesnej”, Katowice.
– „Prace Śląskiej Kolekcji Sztuki Współczesnej”, Instytut Polski, Düsseldorf.
– „ZAMIESZKANIE, Ein deutsch – polnisches Project Sich Einrichten”, Motorenhalle, Drezno.
– „KONTAKT… works from the collection of Erste Bank Group”, Museum Moderner Konst Stiftung Ludwig, Wiedeń.
– „…Pozwól mi wargi umoczyć w źródlanej wodzie… Jan Paweł II – Tryptyk Rzymski, część I, Źródło”, Galeria Grodzka, Lublin.
– „XX wiek fotografii polskiej z kolekcji Muzeum Sztuki w Łodzi”,
– Shoto Museum of Art w Tokio, a następnie: Niigata City Art. Museum, Niigata, Japonia.
– „POWOŁANIE – kolekcja regionalna Zachęty Sztuki Współczesnej w Szczecinie”, Galeria Sektor I, Górnośląskie Centrum Kultury, Katowice.
– „KOLEKCJA w centrum wydarzeń – pojęcia nowoczesności”, Lubelskie Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych, Muzeum Lubelskie, Lublin.
– „Wieżowce Wrocławia”, Muzeum Narodowe, Wrocław.
– „Inne media”, Galeria Awangarda BWA, Wrocław.
– „1, 2, 3… Awangarda, Eksperyment, Film / Sztuka / Archiwum”, Centrum Sztuki Współczesnej – Zamek Ujazdowski, Warszawa.
– „POCZĄTEK – kolekcja Warmińsko–Mazurskiego Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych w Olsztynie, Muzeum Warmii i Mazur, Olsztyn.
– „Mit Macht zur Wahl. 100 Jahre Frauenwahirecht in Europa”, Frauen Museum, Bonn

2007

Wystawy indywidualne:
– „Natalia LL”, Galeria Foto–Medium–Art, Kraków (prace z cyklów: Aksamitny terror, Sztuka konsumpcyjna, Sztuka postkonsumpcyjna, Erotyzm trwogi)
– „Miękkość dotyku 2007”, Galeria BWA, Zielona Góra
– „Sztuka zwierzęca i mało znany epizod ze sztuki konsumpcyjnej”, Galeria 86, Łódź

Udział w wystawach zbiorowych:
– „KONTAKT Belgrade. Works from the collection of Erste Bank Group”, Museum of Contemporary Art, Belgrad
– „KOLEKCJA – zbiory Galerii BWA w Lublinie”, Galeria Grodzka, Lublin
– „Znaki czasu – Śląska Kolekcja Sztuki Współczesnej”, Galeria Arsenał, Białystok
– „Inspiracje – Fascynacje – Refleksje”, Muzem Miejskie Wrocławia, Wrocław
– „TOŻSAMOŚĆ – kolekcja Dolnośląskiego Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych”, Muzeum Architektury, Wrocław
– „FOTO – Aspekte Fotomedialekunst aus Polen“, Museum Kunst Palas, Düsseldorf
– „Fotografie, Nove media – fragment Slezské Umĕlecké Sbirky”, Instytut Polski, Praga
– „2 ou 3 choses que j’ignore d’elles”, 49 Nord Gest Frac Lorraine, Metz, Francja (prace z cyklu Sztuka konsumpcyjna)
– „Kolekcje sztuki XX i XXI wieku. Szkic 1: Sztuka i polityka“, Muzeum Sztuki, Łódź
– „Kobieta o kobiecie“, Galeria Bielska BWA, Bielsko–Biała
– „Berliner Liste 07 – International Art Fair“, prezentacja przygotowana przez galerię Foto–Medium–Art z Krakowa, artyści: Codemanipulator, Kinga Dunikowski, Wincenty Dunikowski–Duniko, Natalia LL (Sztuka konsumpcyjna)
– “POLNISCHE PHOTOKUNST der Siebziger Jahre” Galerie am Domplatz, Halle
– “CZAS ZAPAMIĘTANY – Mała Galeria 1977 – 2006” Centrum Sztuki Współczesnej, Zamek Ujazdowski, Warszawa
– “Polska Fotografia w XX wieku” Pałac Kultury i Nauki, Warszawa
– “30th Anniversary Show” Galeria Foto Medium Art, Kraków
– “Zatrute Źródło. Współczesna Sztuka Polska w Pejzażu Poromantycznym” Latvian National Museum of Art, Ryga
– “Fotografia – Historia i Sztuka. Wybór z kolekcji Muzeum Narodowego we Wrocławiu” Muzeum Narodowe we Wrocławiu

W cyklu „Futrzasta włochatość” Natalia LL wykonuje montaże ze zwielokrotnionych wycinków prac p.t. „Sztuka zwierzęca”, które stworzyła 30 lat wcześniej. Były to fotograficzne autoportrety we wnętrzu, na których artystka zakrywała futrem swoje nagie ciało. Obecnie wykorzystuje tylko te fragmenty, na których widać włosie futra. Można jednak sądzić, że nawiązuje do istoty problematyki „Sztuki zwierzęcej”. W obydwu wypadkach chodzi o ukazanie kategorii zwierzęcości jako ujarzmionej poprzez intelekt, który wydaje się triumfować poprzez decyzje o aranżacji i rejestrowaniu. Te dowody wyższości ducha nad materią artystka traktuje jednak z pewną ironią, gdyż manipulacje tylko podkreślają moc żywiołu zwierzęcego. W nowych pracach wycinki futra zestawiane są tak, że tworzą geometryczne układy, ale jest to tylko imitacja prawdziwej geometrii. Już w cyklu „Formy platońskie” z roku 1990 Natalia LL na przykładzie ludzkiej głowy pokazała, że idealne formy geometryczne nie mogą być automatycznie utożsamiane ze strukturą biologicznych organizmów. Rozważając kwestię ludzkiej i zwierzęcej natury, artystka prowadzi grę pomiędzy dwoma skrajnymi stanowiskami. W jednym z nich oddziela się człowieka (jako twórczą duszę), od natury interpretowanej jako mechaniczna powtarzalność zjawisk.

Z drugiej strony człowieka można postrzegać jako przejaw „zwierzęcego” mechanizmu przyrody. Ze strategii Natalii LL wynika, że człowiek ma problem z mechanicznością, gdyż jest ona wytworem jego umysłu. Mechaniczne abstrahowanie z form naturalnych nie wyjaśnia specyfiki naszej świadomości, natomiast bezzasadnie ogranicza wartość tego, co określane jest jako sfera zwierzęca.

2008

Wystawy indywidualne:
– Natalia LL (prace z cyklów Futrzasta włochatość i Sztuka konsumpcyjna), galeria Art New Media, Warszawa
– Natalia LL, Galeria Fotografii BWA/ZPAF, Kielce

Udział w wystawach zbiorowych:
– re.act.feminism, Akademie der Künste, Berlin
– Teraz! Artyści galerii Foto-Medium-Art, Mazowieckie Centrum Sztuki Współczesnej Elektrownia, Radom
– Darkside, Fotomuseum Winterthur, Szwajcaria
– 1, 2, 3… Avant-Gardes, Tatę Modern, Londyn
– Między materią a iluzją, Galeria Labirynt 2, Lublin
– Dla Natalii (Grupa Sędzia Główny oraz Karol Radziszewski), Galeria 86, Łódź
– Marzyciele i świadkowie. Fotografia polska XX wieku, Miesiąc Fotografii, Arsenał (Muzeum Książąt Czartoryskich), Kraków
– Sztuka postkonsupcyjna – kolekcja Zachęty Sztuki Współczesnej, Szczecin
– Mit Macht zur Wahl – 100 Jahre Frauenwahlrecht in Europa, Stadtmuseum Hofheim am Taunus, Hofheim
– Cutting realities – Gender Strategies in Art, Austrian Cultural Forum, New York
– Why there is always somewhere else, Badischer Kunstverein, Karlsruhe
– Antypody umysłu, Galeria Manhattan, Łódź
– Oddzielenie – XVIII Festiwal Mediów Człowiek w rozproszeniu, Muzeum Kinematografii, Łódź
– Muzeum Gry – polska sztuka po 1945 roku, Galeria Sztuki Wozownia, Toruń

W tekście “Formy obecności i ukrycia w twórczości Natalii LL” (Artluk, nr 1/2008) Grzegorz Sztabiński stwierdził między innymi: “Pomimo iż bardzo często ukazuje ona siebie w fotografiach i performancach, a w instalacjach wykorzystuje swój wizerunek lub litery swojego imienia – naprawdę ujawnia, a zarazem ukrywa swoją tożsamość. Operując nadmiarem znaków odnoszących się do siebie prowadzi swoistą grę polegającą na ukazywaniu i maskowaniu [….] Natalia w każdej odmianie twórczości odsłania pewien aspekt swojego ja, ale z wyraźną sugestią, że jest to tylko część całości, być może zresztą stanowiąca pozór.”

Agata Smalcerz w tekście Natalia LL – ekspresja i kreacja („Sztuka.pl”, nr 3, 2008) konkluduje, że twórczość Natalii LL cechuje odczytanie postulatu intelektualizacji sztuki poprzez własne ciało. Artystka stara się powiedzieć nam coś o strukturze wszechświata poprzez doznania osobowości w różnych aspektach istnienia (codzienności, erotyki, snu). Podporządkowanie się rygorom tej in­tuicyjnie odnajdywanej struktury – jak pisze A. Smalcerz – charakteryzuje też liczne autorskie teksty Natalii LL.

2009

Wystawy indywidualne:
– Natalia LL, Opera Omnia 3. Energetyczna intymność, Galeria Ego, Poznań
– Natalia LL, Opera Omnia II – Energy of Personatity, brot.undspiele galerie, Berlin
– Złoty glan, wystawa z okazji wręczenia nagrody Kino-Galerii Charlie w Łodzi
W uzasadnieniu przyznanej nagrody Piotr Kardas napisał: „Za niezwykłą umiejętność w łączeniu kobiecej wrażliwości i drapieżności z profesjonalizmem w operowaniu nowymi technologiami, za odwagę w konsekwentnej penetracji obszarów wymykających się racjonalnym analizom (sen, marzenie), a niejednokrotnie uznawanych – zwłaszcza w naszym kraju – za tematy tabu (erotyzm, ciało, seksualność), za prześmiewcze demaskowanie tkwiących w masowej wyobraźni Polaków mitów…”.

Udział w wystawach:
– Obudź się i śnij, Fundacja Signum, Palazzo Doni, Wenecja
– Najprawdziwsze historie miłosne. Alegorie miłości we współczesnej sztuce polskiej, Muzeum Okręgowe, Bydgoszcz
– Śląska kolekcja sztuki współczesnej, Galeria Bielska BWA, Bielsko-Biała
– Obecność i głębia – kolekcja Galerii BWA w Lublinie, Galeria Grodzka, Lublin
– Międzynarodowa kolekcja sztuki współczesnej – edycja 5, Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski, Warszawa
– Rozważania rysunkowe, Galeria Grodzka – Galeria Labirynt 2, Lublin
– Polska fotografia kolekcjonerska 5, Dom Aukcyjny Rempex, Warszawa
– Od symulacji do nowego symbolizowania, aspekty fotografii z początku XXI wieku, 6 Biennale Fotografii, Stary Browar, Poznań

Alicja Cichowicz w tekście Natalii LL esej o człowieku („Arteon”, nr 5, 2009) przeprowadziła analizę twórczości Natalii LL w kontekście jej cyklu prac Marzenia Brunhildy. Stwierdziła m.in., że w tym artystycznym ujęciu podania o nordyckich bogach ulegają szczególnemu przetworzeniu: „Mityczna tragedia zostaje obleczona w groteskowy ekspresyjno – surrealistyczny kostium, ludzki dramat – oswojony i pozbawiony patosu […] Natalia – mysta, sprawując swoisty kult Ozyrysa, czy bardziej Dionizosa, (aspiruje) do przemiany i odnowy duchowej.”

Z kolei Agnieszka Kwiecień w artykule Natalia LL – być wewnątrz erotycznego uścisku pomiędzy życiem a śmiercią („Exit”, nr 3, 2009) skoncentrowała się na interpretacji pracy Natalia ist sex z 1974 roku. Autorka stwierdziła, że związek sztuki i erotyzmu jest kwintesencja wszystkich działań Natalii LL, dodając, że „nigdy jednak jej wczesne refleksje oparte o sztukę ciała i jej indywidualne rozumienie nie okazały się anachroniczne. Dzisiaj potwierdzają swoją aktualność i atrakcyjność”. Odnosząc się natomiast do jednego z najnowszych cyklów Natalii LL pt. Transfiguracja Odyna, A. Kwiecień zwraca uwagę na odwrócenie pierwotnego sensu tego mitu. Jak pisze: „Odyna nie zobaczymy w nieziemskiej chwale. Jest skończenie ludzki. Tylko NATALIA zdobyła wiedzę o tym, kim jest, i dostępuje otwarcia się na coś zupełnie innego, a jednocześnie tożsamego.”

opracował: Adam Sobota